ETİK SORUMLULUKLAR VE POLİTİKALAR
Yayın Etiği
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi’nde takip edilen yayın süreçleri, bilimsel bilginin tarafsız ve saygın bir biçimde üretilmesi, geliştirilmesi ve dağıtılmasını hedeflemektedir.
Hakemli çalışmalar, bilimsel yöntemin somut bir biçimde uygulanmasını ve yansızlığı sağlayan ve destekleyen çalışmalardır. Bilimsel üretimin gerçekleştirilmesinde sürecin bütün paydaşlarının (yayıncı, editörler, yazarlar, hakemler ve okuyucular) etik ilkelere uyması önem taşımaktadır. Bu kapsamda Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi’nin tüm paydaşlarının etik sorumlulukları taşıması gerekmektedir.
Etik ilkeler ve sorumluluklar oluşturulurken Yayın Etiği Komitesi (Committee on Publication Ethics) tarafından açık erişim olarak yayınlanan kılavuz ve politikalar (Yayın Etiği Komitesi (COPE) Davranış Kuralları ve Dergi Editörleri İçin En İyi Uygulama Kılavuzları; “Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” ve “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors”) dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Yayıncının Etik Görev ve Sorumlulukları
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi kamu yararını gözeten ve kâr amacı gütmeyen bir kamu eğitim kuruluşudur.
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2020 yılında, yayın kurulu veya editörler kurulu yönetiminde, spor bilimleri alanında, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulunun yönetsel desteği ile bilimsel gelişime katkı sağlamak için kurulmuştur.
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu’nu, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Yönetim Kurulu oluşturur. Editörler Kurulu başkanı olarak bir editör ve duruma göre bir ya da birden fazla editör yardımcısı ile alan editörleri belirlenir. Görevden ayrılan üyenin yerine yeni üye görevlendirilir. Görev süresi dolan üyenin süresi uzatılabilir.
Editörler Kurulunun Etik Görev ve Sorumlulukları
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi'ne başvurusu yapılan her makaleden ve yayınlanmasından önceki ve sonraki süreçlerinden Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu sorumludur ve Editörler Kurulu bu sorumluluğunu bilir. Editörler Kurulun bu sorumluluğu, dergi ile ilgili konularda alınan kararlarda sadece kamu yararını gözeterek; kişisel kazancı düşünmeksizin, bağımsız olarak karar vermeyi gerektirir. Editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncıdan, diğer kişi ve kuruluşlardan bağımsız bir şekilde alınır. Yayıncı ve Editör Kurulu arasındaki ilişki editöryal bağımsızlık ilkesine dayalıdır.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu, yayın niteliğini yükseltmek ve sürekli olarak dergiyi geliştirmek için çaba gösterir.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu, dergi politikalarının (yayın, kör hakemlik ve değerlendirme süreci, etik ilkeler vb.) belirlenmesini ve uygulanmasını sağlar.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu, dergide yayınlanmış makale yazarının/yazarlarının telif hakkını korur.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu, makale ve dergi yayın sürecinde fikri mülkiyet hakları ve etik standartlardan taviz vermeden bilimsel-etik olmayan davranışlarla, intihalle, yollama (atıf) çeteciliğiyle ilgili önlemleri almakla sorumludur.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu, yazarlar tarafından kendilerinden beklenecek her konuyu ayrıntılı bir biçimde kapsayan bir “Yazar Rehberi”, yayınlar. Hakemlerin değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyacakları bilgi ve rehberleri kapsayan “Hakem Rehberi” hazırlar ve bu rehberleri belirli zaman aralıklarında günceller.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu, hakemlerin tarafsız, bilimsel ve nesnel bir dille çalışmayı değerlendirmelerini sağlayan, makale yazarının/yazarlarının düşünce özgürlüğünü destekleyen, teşvik edici politikalar belirler.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi Editörler Kurulu, her makalenin kayıtlarını, dergi ile ilgili yazışmaları elektronik veya basılı olarak saklar.
Editör, Editor Yardımcıları ve Alan Editörlerinin Etik Görev ve Sorumlulukları
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi editör ve alan editörleri açık erişim olarak yayınlanan “COPE Code of Conduct and Best Practive Guidelines for Journal Editors” ve “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors” rehberlerini temel alarak aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır:
• Editörler, hakemlerin, yazarın/yazarların, okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcı tarafından ihtiyaç duyulan bütün bilgi, beceri ve deneyim gereksinimlerini (yayın sürecinde düzeltme, açıklama gerektiren konularda açıklık ilkelerine göre davranma, gerektiğinde dönüt verme vb.) karşılamaya yönelik çaba gösterir.
• Editörler, yayınlanan makalelerin ilgili alanın okuyucularına, araştırmacılarına, uygulayıcılarına ve alan yazına katkıda bulunmasına, özgün nitelikte olmasına özen gösterir.
• Editörler, makalelerle ilgili olumlu veya olumsuz karar verirken, çalışmaların önemi, özgün değeri, geçerlilik ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ve derginin amaç ve hedeflerini göz önünde bulundurur.
• Editörler, yayın kapsamına uygun olan makalenin ciddi bir problemi olmadığı müddetçe ön değerlendirme aşamasına alır, hakemlerin olumlu önerilerini göz önünde bulundurur, yeni editörler önceki editör/editörler tarafından verilen kararları ciddi bir sorun olmadıkça değiştirmez.
• Editörler, derginin yayın politikasında yer alan “Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci” politikalarını uygular, körleme hakemlik bağlamında hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutar, her makalenin yansız ve öngörülen süre içinde değerlendirilmesini sağlayarak tanımlanan süreçlerde yaşanabilecek sapmaların önüne geçer.
• Editörler, hakemleri ve alan editörlerini çalışmanın konusuna uygun olarak belirler, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını destekler.
• Editörler, makalenin tarafsız değerlendirilmesi için yazar/yazarlar ve hakemler arasında çıkar çatışması ve iş birliği olup olmadığını gözetir.
• Editörler, hakem havuzunun dinamik şekilde güncellenmesi ve geniş bir yelpazeden oluşması için gerekli adımları atar.
• Editörler, nezaketsiz ve bilimsel olmayan değerlendirmeleri engeller.
• Editörler, hakemleri dönüş ve performans gibi ölçütlerle değerlendirir.
• Editörler, dergi yayın sürecinin yayın politikaları ve yönergelere uygun ilerletilmesini sağlar, tüm yayın kurulu üyelerini yayın politikaları hakkında bilgilendirir ve gelişmelerden haberdar eder, yeni yayın kurulu üyelerini yayın politikaları hakkında eğitir, ihtiyaç duydukları bilgileri sağlar.
• Editörler, yayın sürecinde görev alan üyeler ile etkili bir iletişim içinde olur, düzenli aralıklarla toplantılar düzenler.
• Editörler, değerlendirmeye alınan makalelerdeki kişisel verilerin korunmasını sağlar; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korur.
• Editörler, makalelerde insan ve hayvan haklarının korunmasına özen gösterir, makalenin açık onayının belgelendirilmesini önemser; makalenin katılımcılarına ilişkin etik kurul onayı ve deneysel araştırmalarda izinleri olmadığında makaleyi reddeder.
• Editörler, görevi kötüye kullanma hususunda önlem alır. Görevi kötüye kullanmaya yönelik şikayetler olduğunda, objektif bir soruşturma yaparak, konuyla ilgili bulguları ilgili kişi ve kurumlarla paylaşır.
• Editörler, makalelerdeki hata, tutarsızlık veya yanlış yönlendirmelerin düzeltilmesini sağlar.
• Editörler, yayınlanan makalelerin fikri mülkiyet haklarını korur, ihlal olması halinde derginin ve yazarın/yazarların haklarını savunur. İlaveten yayınlanan makalelerin içeriğinin diğer yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi hususunda gerekli tedbirleri alır; özgünlük-benzerlik denetimini yapar.
• Editörler, dergide yayınlanan makalelere yönelik tutarlı eleştirileri göz önünde bulundurur; okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılara açıklayıcı ve bilgilendirici şekilde geri bildirim ve dönüş sağlar. Ayrıca eleştirilen makalenin yazarına/yazarlarına yanıt hakkı tanır.
• Editörler, olumsuz sonuçları içeren makaleleri de göz önünde bulundurur.
• Editörler, dergiye iletilen şikayetleri inceler ve ilgili kişi ve kuruluşlara gerekli açıklamaları yapar.
Hakemlerin Etik Görev ve Sorumlulukları
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi makale değerlendirme süreci hakemlerin yazarı/yazarları, yazarın/yazarların hakemleri tanımadıkları çift taraflı kör hakemlik ilkesi ile yürütülür, hakemler yazar/yazarlar ile doğrudan iletişim kuramaz, değerlendirme ve yorumlar dergi yönetim sistemi aracılığıyla iletilir. Bu süreçte makale değerlendirme formları ve tam metinler üzerinde belirtilen hakem notları editör aracılığıyla yazara/yazarlara iletilir. Bu bağlamda Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi’ne başvurusu yapılan makaleleri değerlendiren hakemlerin aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması beklenmektedir:
• Hakemler, sadece uzmanlık alanı ile ilgili makaleleri değerlendirmeyi kabul etmelidir.
• Hakemler, tarafsızlık ve gizlilik içinde değerlendirme yapmalıdır.
• Gizlilik ilkesi gereğince inceledikleri makaleleri değerlendirme sürecinden sonra imha etmelidir. İnceledikleri makalelerin nihai versiyonlarını ancak yayınlandıktan sonra kullanmalıdır.
• Değerlendirmeyi nesnel bir şekilde yalnızca makalenin içeriği ile ilgili yapmalıdır. Cinsiyet, dini inanç, milliyet, siyasi düşünce ve ticari kaygıların değerlendirmenin tarafsızlığına etki etmesine izin verilmemelidir.
• Hakemler, değerlendirme sürecinde çıkar çatışması-çıkar birliği ile karşı karşıya olduğunu anladıklarında, makaleyi incelemeyi reddederek, dergi editörlerine bilgi vermelidir.
• Hakemler, değerlendirmeyi yapıcı ve nazik bir dille yapmalıdır. Düşmanlık, iftira ve hakaret içeren aşağılayıcı kişisel yorumlardan kaçınmalıdır.
• Hakemler, değerlendirmeyi kabul ettikleri makaleyi zamanında ve yukarıdaki etik ilkelere uygun biçimde gerçekleştirmelidir.
Yazarların Etik Görev ve Sorumlulukları
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi’ne makale gönderen yazarın/yazarların aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:
• Yazar/yazarlar özgün makale göndermelidir.
• Yazar/yazarlar makalelerini aynı anda birden fazla derginin başvuru sürecinde bulundurmamalıdır. Her bir başvuru önceki başvuru tamamlandıktan sonra başlatılabilir. Başka bir dergide yayınlanmış makale Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisine gönderilemez.
• Yazarın/yazarların başka makalelerden yararlanmaları ya da başka makaleleri kullanmaları durumunda yararlandıkları kaynaklara etik ilkelere uygun olarak eksiksiz ve doğru bir biçimde atıfta bulunmaları ve/veya alıntı yapmaları gerekmektedir.
• Makalenin oluşturulmasında içeriğe katkı sağlamayan kişiler, yazar olarak yazılmamalı, değerlendirme süreci başlamış bir makalenin yazar sorumluluklarının (yazar sırasını değiştirme, yazar çıkartma ve yazar ekleme vb.) değiştirilmesi talep edilmemelidir.
• Yayınlanmak üzere gönderilen bütün makalelerin çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri varsa editörlere bildirmelidir.
• Yazardan/yazarlardan değerlendirme süreci kapsamında makalelerine ilişkin ham veri talep edilebilir, böyle bir durumda talep edilen veri ve bilgileri editörlere sunmaya hazır olmalıdır.
• Yazar/yazarlar kullanılan verilerin kullanım haklarına, araştırma/analizlerle ilgili izinlerin ya da araştırma yaptıkları katılımcıların onayının alındığını gösteren belgeye sahip olmalıdır.
• Yazar/yazarlar erken görünüm veya değerlendirme aşamasındaki makalesiyle ilgili bir hatayı fark ettiğinde bilgilendirmek, düzeltmek veya geri çekmek için dergi editörü ile iletişime geçmelidir.
• Yazar/yazarlar, etik kurul kararı gerektiren deney, anket, ölçek, görüşme, gözlem, odak grup çalışması gibi nicel ya da nitel yöntemlerle veri toplamayı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı aldığını; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısı aday makalenin ilk/son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtilmeli, etik kurul kararını gösteren belge makalenin başvurusu ile birlikte sisteme yüklemelidir. Ayrıca olgu sunumlarında aydınlatılmış olur/onam formunun alındığına ilişkin bilgiye makalede yer verilmelidir.
• Araştırma insan ve hayvan denekler üzerinde gerçekleştirilmiş ise araştırmanın uluslararası bildirilere, kılavuzlara vb. uygun olduğu belirtilmelidir.
• Yazar/yazarlar, veri toplama sürecinde etik ilkelere özen gösterdiklerinin belgelerini (başkalarının ölçek, anket, fotoğraf gibi belgelerinin kullanılması için kendilerinden izin alınması gibi) makale içinde sunmalıdır.
• Yazar/yazarlar, makalelerde araştırma ve yayın etiği ile fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunu belirtmelidir.
• Derleme makaleler için etik kurul onayı istenmez. Ek olarak etik kurul kararı gerektirmeyen makalelerde etik kurul kararının gerekmediği, makalenin ilk/son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtilmelidir.
Etik İlkelere Uymayan Durumun Editöre Bildirilmesi
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi’nde editörler, hakemler, yazarlar ile ilgili etik ilkelere uygun olmayan bir davranış ya da içerikle (değerlendirme sürecindeki, erken görünümdeki ya da yayınlanmış bir makale) ilgili karşılaşılması durumunda mehmetgul@cumhuriyet.edu.tr adresine e-posta yoluyla bildiriniz.