Öz
Abstract
The purpose of this research is to determine the moral value orientations of students who are successful in the academic field. Thus, in the study, it was sought to answer the questions "What are the value preference rankings of students who are successful in the academic field and how are their rankings based on their gender?". In this research, which was designed with a quantitative approach, a descriptive scanning model was also preferred. The universe of the research is successful secondary students in the academic field. The study group was formed by the students of Diyarbakır Science High School in the 2015-2016 academic year. The research data were obtained from 706 students attending these two high schools, including students from Rekabet Kurumu Cumhuriyet Science High School and Vali Aydin Arslan Science High School in Diyarbakir city centre.
As a result of this research, the five values that are most important to students are in the first place “caring about the family " and then “being honest, being fair, being trustworthy and honesty values” in turn; the five values that received the least preference were opinion, “aesthetic sensitivity, moderation and sharing, hospitality”. In this context, when the relevant sources was studied, it was revealed that students with an improved potential in the cognitive field characteristically have moral characteristics such as “caring for the family, being honest, justice, trust, integrity, honesty.
It was found that students' level of caring about values varies in some values according to gender. It can be said that the value orientations of academically successful students according to their gender are similar to the general population and that the theoretical information in the scope remains valid for these students as well.
Keywords: Religious Education, Value Education, Religious Culture and Ethics Course, Science High School Students, Moral Value Orientations
Anahtar Kelimeler
Religious Education Value Education Religious Culture and Ethics Course Science High School Students Moral Value Orientations
Kaynakça
- Adler, Alfred. Sosyal Roller ve Kişilik. çev. Turhan Yörükan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
- Altıntaş, Muhammed Esat. Öğretmenler Gözüyle Değerler Eğitimi. İstanbul: Mostar Basım Yayın Dağıtım, 2016.
- Atabay, Nevbahar. “Üstün Yetenekli Olan ve Olmayan Ergenlerin Algıladıkları Anne ve Baba Tutumları ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Kulaksızoğlu, Adnan - vd. 367-378. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- Aydın, Mustafa. “Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (2003), 121-144.
- Başaran, Fatma. Psiko- Sosyal Gelişim. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1992.
- Bear, George G. “Moral Reasoning, Classroom Behavior”. Journal for the Education of the Gifted and, The Intellectually, 111-119.
- Cebeci, Suat. “Din Eğitiminde Rehberlik ve Psikolojik Destek”. Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu. 216-227. Sakarya: Değişim Yayınları, 2001.
- Christensen, Larry B - et al. Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
- Cole, Luella - Morgan, John J.B. Çocukluk ve Gençlik Psikolojisi. çev. Belkıs Halim Vassaf. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1985.
- Çileli, Meral. Ahlak Psikolojisi ve Eğitimi. Ankara: V Yayınları, 1986.
- Çinemre, Semra. “Kohlberg’in Ahlak Gelişim Teorisine Yönelik Bazı Eleştiriler”. Değerler Eğitimi Dergisi, 69-99.
- Demirbaş Çelik, Nur - Mertol, Hüseyin. “Gifted Students’ Purpose in Life”. Universal Journal of Educational Research 6/1 (2018), 2210-2216.
- Dilmaç, Bülent. Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2007.
- Dodurgalı, Abdurrahman. İbn Sina Felsefesinde Eğitim. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995.
- Durkheim, Emile. Ahlak Eğitimi. İstanbul: Say Yayıncılık, 2010.
- Gökdere, Murat - Çepni, Salih. “Üstün Yetenekli Çocuklara Verilen Değerler Eğitiminde Öğretmenin Rolü”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/2 (2003), 93-103.
- Gündüz, Turgay. “Üstün Zekâlı Çocuklarda Ahlâk Gelişimi ve Eğitimi”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2010), 157-177. Güngör, Erol. Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2008.
- Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2000.
- Gürbüz, Sait - Şahin, Faruk. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (Felsefe-Yöntem-Analiz). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
- Hökelekli, Hayati - Gündüz, Turgay. “Üstün Yetenekli Çocukların Değer Yönelimleri ve Eğitimleri”. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu 26-28 Kasım 2004. ed. Recep Kaymakcan. 371-398. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2007.
- Hökelekli, Hayati - Gündüz, Turgay. “Üstün Yetenekli Çocukların Karakter Özellikleri ve Değerler Eğitimi”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Adnan Kulaksızoğlu - vd. 131-144. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- İpek, Yasemin. Üstün Zekalı Öğrencilerin Din Öğretiminde Öğrenme Davranışları. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
- Kağıtçıbaşı, Çiğdem. İnsan Aile Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1990.
- Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 1998.
- Kaya, Mevlüt - Taşkın, Osman. “Okulda Değerler Eğitimi”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 131-157. Nobel Akademik Yayıncılık, 2016.
- Keskin, Yakup. “Değerler Hakkında Genel Bilgiler”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. 19-52. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2016.
- Kılıç, Recep. Ahlakın Dini Temeli. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
- Köroğlu, Muhammet Ali. “Tüketim Kültürünün Gençliğe Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 2/4 (2014), 254-269.
- Kulaksızoğlu, Adnan - Otrar, Mustafa. “Fen ve Genel Lise 10. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyi Bakımından Karşılaştırılması”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Adnan Kulaksızoğlu - vd. 285-300. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- Küçükahmet, Leyla. Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2005.
- MEB. Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü, 2010.https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_10/09164821_DinKulturu_9-12.siniflar_2010.pdf
- Mısırlı Taşdemir, Özlem - Özbay, Yaşar. “Üstün Yetenekli Çocuklarda Mükemmelliyetçilik, Sınav Kaygısı, Benlik Saygısı, Kontrol Odağı, Öz- Yeterlik ve Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Kulaksızoğlu, Adnan - vd. 300-318. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- Mull, Kenneth V. The Religious Education of The Gifted. Northwestern University, Unpublished Doctoral Thesis, 1962.
- Nazıroğlu, Bayramali - vd. “Temel Ahlaki Değerler”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 181-258. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2016.
- Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler (Religious Motives in Child Education). Ankara: TDV Yayınları, 1991.
- Topçu, Nurettin. Ahlak. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
- Topçu, Nurettin. Sosyoloji. İstanbul: Dergah Yayınları, 2014.
- Topçu, Nurettin. Türkiye’nin Maarif Davası. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015a.
- Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2011.
- Uysal, Enver. “Dindarlığın Ahlâkî Temeli Üzerine Bazı Düşünceler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları 14/1 (2005), 41-59.
- Varış, Fatma. Eğitimde Program Geliştirme “Teori ve Teknikler”. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Vakfı Yayınları, 1976.
- Yapıcı, Şenay - Yapıcı, Mehmet. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2010.
- Yılmaz, Hüseyin. “Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi Ünite Konularının Barış Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi”. Değerler ve Eğitimi. ed. Recep Kaymakcan - vd. 697-714. İstanbul: DEM Yayınları, 2007.
Öz
Bu araştırmanın amacı, akademik alanda başarılı öğrencilerin ahlaki değer yönelimlerini belirlemektir. Böylelikle bilişsel alanda parlak görülen ve öğretim süreçlerinde bu yönde desteklenen bu öğrencilerin duyuşsal alan özelliklerin de keşfedilmesine ve öğretimlerinde dikkate alınmasına katkı sağlamaktır. Nicel bir yaklaşımla tasarlanan bu araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın genel evreni akademik alanda başarılı ortaöğretim öğrencileridir. Araştırmanın örneklemi ise 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır il merkezinde faaliyet gösteren fen liseleri öğrencilerinden oluşturulmuştur. Araştırma verileri Diyarbakır il merkezindeki Rekabet Kurumu Cumhuriyet Fen Lisesi ve Vali Aydın Arslan Fen Lisesi öğrencilerinden olmak üzere bu iki liseye devam eden 706 öğrenciden elde edilmiştir.
Araştırmada temelde “Akademik alanda başarılı öğrencilerin değer tercih sıralamaları nedir ve bu sıralamaları cinsiyetlerine göre nasıldır?” sorularına yanıt aranmıştır. Bu araştırma sonucunda öğrenciler tarafından en çok önemsen beş değerin, birinci sırada “aile kurumuna önem verme” daha sonra sırası ile namuslu olmak, âdil olmak, güvenilir olmak ve dürüstlük değerleri olduğu; en az tercih alan beş değerin ise, en azı misafirperverlik olmak üzere, kanaat, estetik duyarlılık, ölçülülük ve paylaşımcı olmak değerlerinin olduğu görülmüştür. Bu kapsamda ilgili literatür incelendiğinde bilişsel alanda gelişkin bir potansiyele sahip öğrencilerin karakteristik olarak aile kurumuna önem verme, namuslu olmak, adalet, güven, doğruluk, dürüstlük gibi ahlaki özelliklere sahip oldukları ortaya çıkmıştır.
Öğrencilerin değerleri önemseme düzeylerinin, cinsiyete göre bazı değerlerde değişiklik gösterdiğine ulaşılmıştır. Akademik alanda başarılı öğrencilerin cinsiyetlerine göre değer yönelimlerinin genel popülasyona benzerlik gösterdiği ve kapsamdaki kuramsal bilgilerin bu öğrenciler için de geçerliliğini koruduğu söylenebilir. Hatta ilgili literatürde de bilişsel alanda gelişkin potansiyele sahip öğrencilerin toplumsal norm ve kültüre hususen saygılı duyduklarına, bunları benimsemek üzere sorguladıklarına ve hatta bunların bilinçli bir taşıyıcısı olabildiklerine ilişkin referanslarla da karşılaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Din Eğitimi Değerler Eğitimi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Fen Lisesi Öğrencileri Ahlaki Değer Yönelimleri
Kaynakça
- Adler, Alfred. Sosyal Roller ve Kişilik. çev. Turhan Yörükan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
- Altıntaş, Muhammed Esat. Öğretmenler Gözüyle Değerler Eğitimi. İstanbul: Mostar Basım Yayın Dağıtım, 2016.
- Atabay, Nevbahar. “Üstün Yetenekli Olan ve Olmayan Ergenlerin Algıladıkları Anne ve Baba Tutumları ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Kulaksızoğlu, Adnan - vd. 367-378. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- Aydın, Mustafa. “Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (2003), 121-144.
- Başaran, Fatma. Psiko- Sosyal Gelişim. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1992.
- Bear, George G. “Moral Reasoning, Classroom Behavior”. Journal for the Education of the Gifted and, The Intellectually, 111-119.
- Cebeci, Suat. “Din Eğitiminde Rehberlik ve Psikolojik Destek”. Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu. 216-227. Sakarya: Değişim Yayınları, 2001.
- Christensen, Larry B - et al. Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analiz. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
- Cole, Luella - Morgan, John J.B. Çocukluk ve Gençlik Psikolojisi. çev. Belkıs Halim Vassaf. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1985.
- Çileli, Meral. Ahlak Psikolojisi ve Eğitimi. Ankara: V Yayınları, 1986.
- Çinemre, Semra. “Kohlberg’in Ahlak Gelişim Teorisine Yönelik Bazı Eleştiriler”. Değerler Eğitimi Dergisi, 69-99.
- Demirbaş Çelik, Nur - Mertol, Hüseyin. “Gifted Students’ Purpose in Life”. Universal Journal of Educational Research 6/1 (2018), 2210-2216.
- Dilmaç, Bülent. Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2007.
- Dodurgalı, Abdurrahman. İbn Sina Felsefesinde Eğitim. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1995.
- Durkheim, Emile. Ahlak Eğitimi. İstanbul: Say Yayıncılık, 2010.
- Gökdere, Murat - Çepni, Salih. “Üstün Yetenekli Çocuklara Verilen Değerler Eğitiminde Öğretmenin Rolü”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/2 (2003), 93-103.
- Gündüz, Turgay. “Üstün Zekâlı Çocuklarda Ahlâk Gelişimi ve Eğitimi”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2010), 157-177. Güngör, Erol. Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2008.
- Güngör, Erol. Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2000.
- Gürbüz, Sait - Şahin, Faruk. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (Felsefe-Yöntem-Analiz). Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
- Hökelekli, Hayati - Gündüz, Turgay. “Üstün Yetenekli Çocukların Değer Yönelimleri ve Eğitimleri”. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu 26-28 Kasım 2004. ed. Recep Kaymakcan. 371-398. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2007.
- Hökelekli, Hayati - Gündüz, Turgay. “Üstün Yetenekli Çocukların Karakter Özellikleri ve Değerler Eğitimi”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Adnan Kulaksızoğlu - vd. 131-144. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- İpek, Yasemin. Üstün Zekalı Öğrencilerin Din Öğretiminde Öğrenme Davranışları. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.
- Kağıtçıbaşı, Çiğdem. İnsan Aile Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1990.
- Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 1998.
- Kaya, Mevlüt - Taşkın, Osman. “Okulda Değerler Eğitimi”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 131-157. Nobel Akademik Yayıncılık, 2016.
- Keskin, Yakup. “Değerler Hakkında Genel Bilgiler”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. 19-52. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2016.
- Kılıç, Recep. Ahlakın Dini Temeli. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
- Köroğlu, Muhammet Ali. “Tüketim Kültürünün Gençliğe Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 2/4 (2014), 254-269.
- Kulaksızoğlu, Adnan - Otrar, Mustafa. “Fen ve Genel Lise 10. Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeyi Bakımından Karşılaştırılması”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Adnan Kulaksızoğlu - vd. 285-300. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- Küçükahmet, Leyla. Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2005.
- MEB. Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü, 2010.https://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_10/09164821_DinKulturu_9-12.siniflar_2010.pdf
- Mısırlı Taşdemir, Özlem - Özbay, Yaşar. “Üstün Yetenekli Çocuklarda Mükemmelliyetçilik, Sınav Kaygısı, Benlik Saygısı, Kontrol Odağı, Öz- Yeterlik ve Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. ed. Kulaksızoğlu, Adnan - vd. 300-318. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 2004.
- Mull, Kenneth V. The Religious Education of The Gifted. Northwestern University, Unpublished Doctoral Thesis, 1962.
- Nazıroğlu, Bayramali - vd. “Temel Ahlaki Değerler”. Teoriden Pratiğe Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 181-258. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2016.
- Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler (Religious Motives in Child Education). Ankara: TDV Yayınları, 1991.
- Topçu, Nurettin. Ahlak. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
- Topçu, Nurettin. Sosyoloji. İstanbul: Dergah Yayınları, 2014.
- Topçu, Nurettin. Türkiye’nin Maarif Davası. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015a.
- Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2011.
- Uysal, Enver. “Dindarlığın Ahlâkî Temeli Üzerine Bazı Düşünceler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları 14/1 (2005), 41-59.
- Varış, Fatma. Eğitimde Program Geliştirme “Teori ve Teknikler”. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Vakfı Yayınları, 1976.
- Yapıcı, Şenay - Yapıcı, Mehmet. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2010.
- Yılmaz, Hüseyin. “Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi Ünite Konularının Barış Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi”. Değerler ve Eğitimi. ed. Recep Kaymakcan - vd. 697-714. İstanbul: DEM Yayınları, 2007.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 2 Kasım 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 8 Sayı: 2 |
