Öz
Language, which is a lively and dynamic system that provides an understanding between people and transfers feelings and thoughts, has a unique use in the religious field, which is one of the most important elements of social life, as well as in fields such as education, literature, art, architecture. In this context, the sermons read to the congregation in Friday and Eid prayers are an effective mass communication tool in many respects. In this study, the language of 52 sermons published on the official website of the Presidency of Religious Affairs in 2022 was emphasized. The sermons were examined through document analysis. The texts of the sermon were first recorded in the Microsoft Word program and then transferred to the Microsoft Excel program by removing every word repetition. In the study, different and repetitive word use, word origins, word types and word meanings are discussed. Necessary evaluations were made in the conclusion part in the light of the findings obtained in the 52 sermon texts examined. In general, it has been determined that 95% of the words in the sermon texts are repeated, the rate of Turkish words is only 47%, and only 7% of the non-literal expressions that add strength to the expression. In this sense, in order to increase the effect of the sermon texts, it has been seen that it is necessary to prepare the mentioned vocabulary elements more carefully.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akkaya, Ü.H. (2021). Diyanet Hutbelerinin Süre Ve Cümle Uzunlukları Bakımından İncelenmesi. Bilimnâme Dergisi, XLIV: 1, 83-129.
- Aybey, S. (2018). Din Eğitiminde Verimliliği Sağlayan Önemli Bir Etken: Din Dili. Elazığ: Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23:1.SS. 165- 182.
- Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri. Ankara: Tdk .
- Baş, B. (2013). Ahmet Midhat Efendi'nin Kelime Hazinesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, S. 1(2), s. 75-83.
- Coşkun, M. (2010). Üslup çalışmaları üzerine. Nesrin inşası: Düzyazıda dil, üslup ve türler (Eski Türk edebiyatı çalışmaları V). İstanbul: Turkuaz, 72-83.
- Çepni, S. (2007). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Pegem A Yay.
- Ergin, Prof. Dr. M. (1977). Türk Dil Bilgisi: Eğitim Enstitüleri- Yüksekokullar ve Temel Bilimler Fakülteleri İçin. İstanbul: Minnetoğlu Yayınları.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yay.
- Kaplan, M. (2010). Kültür ve Dil (26. baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Karaağaç, Günay. (1997). “Alıntı Kelimeler Üzerine Düşünceler”, Türk Dili, Sayı:552, 499-511.
- Kaya, U. (2021). 2017-2020 Yılları Arasında Yayımlanan Hutbelerle İlgili Bir Analiz. Amasya: Amasya İlahiyat Dergisi.
- Keyifli, Ş. (2019). Hutbe ve Vaazların Dili ve Üslubuyla İlgili Yaşanan Olumsuzluklar. Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi, (2).
- Kocakaplan, İ. (1992). Açıklamalı edebî sanatlar. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Kocaman, K. (2006). Dini İletişimde Hutbe. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Kocaman, K. (2019). Geçmişten Günümüze Dinî İletişim/Hitabet Türü Olarak Hutbede Konu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi: C.12, S.63.
- Önder, M. (2013). Sevgi, Din Dili Ve Hikâyelerin Çocukların Din Eğitimindeki Yeri Ve Önemi. The Journal of Academic Social Science Studies. p. 1285- 1298.
- Önkal, A. (1993). İrşad Vasıtası Olarak Hutbe. I. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri içinde (C. 1, ss. 145-153). I. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri, sunulmuş bildiri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Platon. (2015). Kratylos. İstanbul: Say Yayınları.
- Sayılı, A. (2001). Bilim, Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. XXIII. Dizi. Sayı XII. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Söylev, Ö. F. (2013). Yerleşik İrşat Usullerini Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar ve Dinî Danışma ve Rehberlik Üzerine Bir İnceleme. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 179-202.
- Turan, O. (1980). Tarihî Akış İçinde Din ve Medeniyet, İstanbul: Nakışlar Yayınevi.
- Diyanet İşleri Başkanlığı Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2023, 25 Mart). https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/kategoriler/yayinlarimiz/hutbeler/t%C3%BCrk%C3%A7e
- Milli Eğitim Bakanlığı Türkçe Öğretim Programı. (2023, 18 Nisan). Erişim adresi http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663
- Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük.(2023, 23 Mart). Erişim adresi https://sozluk.gov.tr/
Öz
İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan, duygu ve düşünce aktarımını gerçekleştiren canlı ve dinamik bir sistem olan dilin eğitim, edebiyat, sanat, mimari vb alanlarda olduğu gibi içtimai hayatın en önemli unsurlarından olan dini alanda da kendine mahsus bir kullanımı vardır. Bu bağlamda Cuma ve Bayram namazlarında cemaate okunan hutbeler, birçok açıdan etkili kitle iletişim aracıdır. Bu çalışmada, Diyanet İşleri Başkanlığının resmi internet sitesinde 2022’de yayımlanan 52 hutbenin dili üzerinde durulmuştur. Hutbeler, doküman incelemesi yoluyla incelenmiştir. Hutbe metinleri öncelikle Microsoft Word programına kaydedilmiş daha sonra da her kelime tekrarından arındırılarak Microsoft Excel programına aktarılmıştır. Çalışmada söz varlığı unsurlarından faklı ve tekrarlı kelime kullanımı, kelime kökenleri, kelime türleri ve kelime anlamları başlıkları ele alınmıştır. İncelenen 52 hutbe metninde elde edilen bulgular ışığında sonuç bölümünde gerekli değerlendirmeler yapılmıştır. Genel olarak hutbe metinlerindeki kelimelerin %95’inin tekrarlandığı, Türkçe kelime oranının sadece %47 olduğu, anlatıma güç katan gerçek anlam dışı ifadelerin yalnızca %7 olduğu tespit edilmiştir. Bu anlamda hutbe metinlerinin etkisinin arttırılması için söz konusu söz varlığı unsurlarına daha dikkatle hazırlanması gerekliliği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akkaya, Ü.H. (2021). Diyanet Hutbelerinin Süre Ve Cümle Uzunlukları Bakımından İncelenmesi. Bilimnâme Dergisi, XLIV: 1, 83-129.
- Aybey, S. (2018). Din Eğitiminde Verimliliği Sağlayan Önemli Bir Etken: Din Dili. Elazığ: Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23:1.SS. 165- 182.
- Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri. Ankara: Tdk .
- Baş, B. (2013). Ahmet Midhat Efendi'nin Kelime Hazinesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, S. 1(2), s. 75-83.
- Coşkun, M. (2010). Üslup çalışmaları üzerine. Nesrin inşası: Düzyazıda dil, üslup ve türler (Eski Türk edebiyatı çalışmaları V). İstanbul: Turkuaz, 72-83.
- Çepni, S. (2007). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Pegem A Yay.
- Ergin, Prof. Dr. M. (1977). Türk Dil Bilgisi: Eğitim Enstitüleri- Yüksekokullar ve Temel Bilimler Fakülteleri İçin. İstanbul: Minnetoğlu Yayınları.
- Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yay.
- Kaplan, M. (2010). Kültür ve Dil (26. baskı), İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Karaağaç, Günay. (1997). “Alıntı Kelimeler Üzerine Düşünceler”, Türk Dili, Sayı:552, 499-511.
- Kaya, U. (2021). 2017-2020 Yılları Arasında Yayımlanan Hutbelerle İlgili Bir Analiz. Amasya: Amasya İlahiyat Dergisi.
- Keyifli, Ş. (2019). Hutbe ve Vaazların Dili ve Üslubuyla İlgili Yaşanan Olumsuzluklar. Mevzu: Sosyal Bilimler Dergisi, (2).
- Kocakaplan, İ. (1992). Açıklamalı edebî sanatlar. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Kocaman, K. (2006). Dini İletişimde Hutbe. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Kocaman, K. (2019). Geçmişten Günümüze Dinî İletişim/Hitabet Türü Olarak Hutbede Konu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi: C.12, S.63.
- Önder, M. (2013). Sevgi, Din Dili Ve Hikâyelerin Çocukların Din Eğitimindeki Yeri Ve Önemi. The Journal of Academic Social Science Studies. p. 1285- 1298.
- Önkal, A. (1993). İrşad Vasıtası Olarak Hutbe. I. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri içinde (C. 1, ss. 145-153). I. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri, sunulmuş bildiri, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Platon. (2015). Kratylos. İstanbul: Say Yayınları.
- Sayılı, A. (2001). Bilim, Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. XXIII. Dizi. Sayı XII. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Söylev, Ö. F. (2013). Yerleşik İrşat Usullerini Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar ve Dinî Danışma ve Rehberlik Üzerine Bir İnceleme. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(1), 179-202.
- Turan, O. (1980). Tarihî Akış İçinde Din ve Medeniyet, İstanbul: Nakışlar Yayınevi.
- Diyanet İşleri Başkanlığı Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2023, 25 Mart). https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/kategoriler/yayinlarimiz/hutbeler/t%C3%BCrk%C3%A7e
- Milli Eğitim Bakanlığı Türkçe Öğretim Programı. (2023, 18 Nisan). Erişim adresi http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663
- Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük.(2023, 23 Mart). Erişim adresi https://sozluk.gov.tr/
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Eğitim Bilimleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Eylül 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Mayıs 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 33 Sayı: 3 |
